دوره فول استک آموزش برنامه نویسی Full Stack Developer جهاد دانشگاهی شریف

هر کسی باید یاد بگیره که چه‌طور کد بزنه چرا که برنامه‌نویسی به شما یاد می‌ده که چه‌طور فکر کنید. یادگیری یکی از موارد بالا کافی است و مدت زمان یادگیری هر کدام می‌تواند 10 روز طول بکشد. حالا که توانستید صفحات وب خود را با HTML و CSS زیبا کنید، نوبت به این می‌رسد که کمی آن‌ها را پویا و تعاملی کنید. اگر می‌خواهید صفحات شما در همه دستگاه‌ها، از گوشی‌های هوشمند گرفته تا نمایشگرهای بزرگ، عالی به نظر برسند، باید مفاهیمی مثل Flexbox و Grid Layout را یاد بگیرید. این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کنند که طراحی‌های ریسپانسیو (واکنش‌گرا) بسازید.

با تمام این تفاسیر می توان در یک مدت ۶ ماهه تا یکساله تمام مهارت های مربوط به برنامه نویسی فول استک را آموزش دید. از طرفی انجام پروژه های تمرینی باعث یادگیری مطالب و تثبیت آن ها در ذهن شما می شود. یادگیری زبان فول استک نیز مثل سایر مهارت ها راحت نیست و نیاز به مرور زمان و تکرار و تمرین زیاد دارد. اما برای برنامه ریزی و آموزش نحوه یادگیری می توان آموزش برنامه نویسی فول استک را به چند قسمت تقسیم کرد. Full Stack Developer یک فرد حرفه‌ای و متخصص است که مهارت و دانش کافی برای کار کردن روی هر دو بخش یک وب اپلیکیشن، یعنی سمت کلاینت (Frontend) و سمت سرور (Backend) را دارد. این شغل به گونه‌ای است که فرد باید دانش عمیقی از تمام فرآیند توسعه نرم‌افزار داشته باشد؛ به طوری که بتواند طراحی رابط کاربری (UI) تا مدیریت پایگاه داده و منطق سرور را به‌راحتی انجام دهد.

تسلط بر یکی از فریمورک‌های جاوااسکریپت مانند React، Vue.js یا Angular برای توسعه رابط‌های کاربری پیشرفته ضروری است. فول استک یا برنامه نویسی فول استک، به مهارت استفاده از تکنولوژی‌های مختلف برای توسعه یک سایت به صورت کامل گفته می‌شود. اگر مقداری با برنامه نویسی وب آشنایی داشته باشید، با دو اصطلاح فرانت اند و بک اند آشنایی دارید. فرانت اند یا سمت کاربر، به رابط کاربری یا ظاهر سایت اشاره دارد که توسط همه افراد قابل مشاهده است. انواع و اقسام زبان های برنامه نویسی برای متخصصین فرانت اند و بک اند وجود دارد. حال اگر کسی بتواند هم در برنامه نویسی فرانت اند و هم در برنامه نویسی بک اند مسلط باشد، آموزش برنامه نویسی فول استک دیده است و اصطلاحاً برنامه نویس فول استک نامیده می شود.

در ادامه با 3 دلیل اصلی برای تبدیل شدن به یک توسعه دهنده فول استک آشنا خواهید شد. در پاسخ به سوال Full Stack چیست ، باید این را بپذیریم که نهایتا هر فرد، بالاخره در یکی از زمینه‌های طراحی وب یا برنامه نویسی وب، قوی تر از آن یکی است. این ابزارها نه تنها کار شما را حرفه‌ای‌تر می‌کنند، بلکه به شما کمک می‌کنند پروژه‌های پیچیده‌تر و بزرگتری را مدیریت کنید. به عبارت دیگر، این بخش نقشه راه، شما را از نوشتن کد خام به سطحی پیشرفته‌تر می‌برد. با یادگیری این مبانی، شما قادر خواهید بود که بخش بک‌اند پروژه‌های خود را به‌طور کامل مدیریت کنید؛ از پردازش درخواست‌ها و ذخیره اطلاعات گرفته تا ارتباط با فرانت‌اند. در بخش بعدی، به ابزارهای تکمیلی و مدیریت پروژه‌ها می‌پردازیم که به شما کمک می‌کند به یک فول استک حرفه‌ای تبدیل شوید.

این فریمورک‌ها برای توسعه سایت‌های تک صفحه‌ای (SPA) طراحی شده بودند و بسیاری از پردازش‌ها را در مرورگر کاربران انجام می‌دادند که به پردازش سمت کاربر (CSR) معروف بود. این کار باعث ایجاد محدودیت‌های مالی و فنی برای موتور جستجوی گوگل شد و این شرکت را مجبور به منسوخ کردن این روش کرد. همچنین، این فرایند با هدف بهبود عملکرد و امنیت نرم‌افزار نیز انجام می‌شود. با توجه به اهمیت تست و اشکال‌زدایی نرم‌افزار، فول استک دولوپر باید به طور مداوم این فعالیت را انجام دهد تا از عملکرد بهتر نرم‌افزار مطمئن شود. Full Stack به مجموعه‌ای از تکنولوژی‌ها و مهارت‌های لازم در هر دو بخش فرانت‌اند و بک‌اند گفته می‌شود.

با گسترش روزافزون فناوری‌های وب و اپلیکیشن‌های موبایل، شرکت‌ها به دنبال افرادی هستند که توانایی کار بر روی تمام جنبه‌های توسعه نرم‌افزار را داشته باشند. برنامه نویسان فول استک به دلیل توانایی در پوشش هر دو بخش فرانت‌اند و بک‌اند، گزینه‌ای ایده‌آل برای شرکت‌ها به شمار می‌روند. با توجه به موارد گفته شده در بخش قبل، پیدا کردن پاسخ این سوال کار سختی نیست. برنامه نویس Full Stack به شخصی گفته می‌شود که هم به برنامه نویسی فرانت اند مسلط باشد و هم بتواند به خوبی، منطق سایت را پیاده‌سازی کند. این برنامه نویس علاوه بر تسلط به زبان‌های برنامه نویسی سمت کاربر، به یکی از زبان‌های برنامه نویسی بک اند نیز مسلط است و می‌تواند صفر تا صد یک وب‌سایت را به تنهایی توسعه دهد.

برای تثبیت مطالبی که آموزش دیده اید، می توانید از زمانی که در  آخر اضافه می آورید، برای تکرار و تمرین استفاده کنید. گذراندن یک آموزش پروژه محور تاحد زیادی به شما در کم کردن زمان آموزش کمک می کند و شما را با چالش هایی که با محیط کار با ان ها مواجه هستید رو برو می کند. یادگیری یکی از موارد بالا کافی است و انتخاب هر کدام از این موارد، بستگی به زبان مورد نظر انتخابی در مرحله 9 دارد. به عنوان مثال، با اضافه کردن فایل  about.js در این پوشه، صفحه‌ای در مسیر /about ایجاد خواهد شد. این دستورات یک پروژه جدید ایجاد کرده و یک سرور محلی برای توسعه راه‌اندازی می‌کند. بعد از اینکه کدهای شما آماده شد و با ابزارهای CI/CD دیپلوی شد، باید جایی برای میزبانی آن‌ها وجود داشته باشد.

در این مطلب بررسی کردیم که Fullstack کیست و چه کسی فول استک دولوپر است. امروزه به خاطر تخصصی شدن کارها، بیشتر برنامه نویسان ترجیح می‌دهند در یک حوزه به صورت تخصصی کار کنند. اما فول استک دولوپر می‌تواند هر دو بخش را دست گرفته و به تنهایی یا با کمک کم یک پروژه را از صفر تا صد اجرا کند. اگر برنامه نویس باتجربه ای هستید و به عنوان فول استک دولوپر فعالیت می‌کنید، خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما و کاربران سون لرن به اشتراک بگذارید. روند رو به رشد استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک نیز یکی از عوامل اصلی افزایش تقاضا برای این متخصصان است.

در مقابل، برنامه نویس بک‌اند تنها با بخش سرور و منطق کسب‌وکار سروکار دارد. این افراد به زبان‌هایی مثل Python، Node.js، Java یا Ruby مسلط هستند و وظیفه پردازش داده‌ها، مدیریت دیتابیس‌ها و توسعه API‌ها را بر عهده دارند. برنامه نویسان بک‌اند به نحوه تعامل سرور با دیتابیس و انتقال اطلاعات بین بخش‌های مختلف تمرکز می‌کنند. یعنی هرچقدر فرد هم یک Full Stack Developer باشد،‌ باز هم در یکی از زمینه‌های طراحی وب یا برنامه نویسی وب قوی تر است و یکی از نیم کره‌های مغز او بهتر کار میکند. حالا که تمام مهارت‌ها و ابزارهای لازم برای تبدیل شدن به یک برنامه‌نویس فول استک را مرور کردیم، وقت آن است که کمی واقع‌بینانه‌تر به این مسیر نگاه کنیم. فول استک بودن، به همان اندازه که جذاب است، چالش‌های خاص خود را هم دارد.

بعد از یادگیری html و css یک زبان رو برای بک اند انتخاب کنید و همزمان فرانت و بک رو باهم پیش برید تا خیلی خسته کننده نشه. دوره‌های آنلاین در پلتفرم‌هایی مثل Udemy، Coursera و Codecademy می‌توانند مسیر یادگیری شما را سریع‌تر کنند. همچنین سایت‌هایی مانند freeCodeCamp منابع رایگان و پروژه‌های عملی برای تمرین ارائه می‌دهند. زیرا تبدیل شدن به یک برنامه نویس Full Stack، کاری زمان بر است و حاصل تجربیات چندین ساله‌ی شما خواهد بود. زمانی که کدهای شما آماده شد، باید آن‌ها را روی سرور قرار دهید تا کاربران بتوانند از آن استفاده کنند. اما در پروژه‌های بزرگ، انجام این کار به‌صورت دستی خیلی وقت‌گیر و پرخطاست.

DOM همان ساختاری است که مرورگر برای نمایش صفحه وب شما می‌سازد و با جاوااسکریپت می‌توانید این ساختار را تغییر دهید یا به آن دستورات جدید اضافه کنید. مثلاً می‌توانید بدون اینکه کل صفحه مجدد بارگذاری شود، محتوای جدید به صفحه اضافه کنید. برای اینکه بتوانید بخش‌های مختلف سایت را به هم مرتبط و متصل کنید، نیاز به یادگیری نحوه کار APIها و استفاده از آنها را دارید. تیم پشتیبانی ما همیشه در دسترس است تا به سوالات و مشکلات شما پاسخ دهد. ما دسترسی به منابع و ابزارهای پیشرفته را برای شما فراهم می‌کنیم، از مستندات کامل تا ابزارهای توسعه و دیباگ، همه چیز را در اختیار خواهید داشت تا بتوانید بهترین نتیجه را از آموزش‌های خود بگیرید.

این کسب‌وکارها معمولاً منابع محدودی دارند و ترجیح می‌دهند یک برنامه نویس فول استک را استخدام کنند که بتواند تمامی جنبه‌های توسعه یک محصول را مدیریت کند. همچنین، شرکت‌های بزرگ‌تر نیز به دلیل کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری، تمایل دارند از برنامه نویسان فول استک بهره‌مند شوند. علاوه بر این، آشنایی با ابزارهای مدیریت نسخه مثل Git، محیط‌های DevOps، و مفاهیم Containerization با استفاده از Docker از جمله مهارت‌های ضروری برای یک برنامه نویس فول استک به شمار می‌رود. این مهارت‌ها به آن‌ها امکان می‌دهد پروژه‌ها را به‌صورت کارآمد مدیریت و توسعه دهند. در بخش فرانت‌اند، برنامه نویس فول استک باید به زبان‌هایی مانند HTML، CSS و JavaScript مسلط باشد.

توجه کنید که یادگیری یکی از موارد بالا کافی است و نیازی به یادگیری همه‌ی آن‌ها نیست. درودبا قدرت یادگیری بالا اگر فول تایم وقت بگذارید بعد از گذشت حداقل شش ماه میتونید به عنوان برنامه نویس جونیور مشغول به کار بشید. ما برای ذخیره و بازیابی داده‌ها به یک پایگاه داده (دیتابیس) نیاز داریم. دیتابیس‌ها به دو بخش رابطه‌ای (SQL) و غیررابطه‌ای (NoSQL) تقسیم می‌شوند. توسعه دهندگان باید با هر دو نوع دیتابیس مثل PostgreSQL، MySQL، Cassandra، MongoDB آشنایی داشته باشند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که برنامه‌نویسان با آن روبرو می‌شوند، مدیریت تغییرات در پروژه است.

یادگیری یکی از موارد بالا برای فول استک شدن کافی است و باید بسته به نیاز خود و بازار کار آن را انتخاب کنید. تکنولوژی‌هایی نظیر HTML5، CSS3 و JavaScript (ES6) جزو فناوری‌های مورد نیاز برای توسعه فرانت‌اند هستند. برای کارهای اساسی خود باید از jQuery، ReactJs، Angular و غیره استفاده کنید. با بهره گرفتن از کتابخانه‌ها و فریمورک‌های متنوع می‌توانید ظاهر وبسایت خود را مدرن کنید. شرکت‌ها پشته‌های تکنولوژی خودشان را دنبال می‌کنند، بنابراین باید توانایی استفاده از پشته‌های آن‌ها را نیز دارا باشید. شرکت‌هایی مثل گوگل، آمازون، فیسبوک و غیره دارای تیم‌های بسیار بزرگی هستند.

در حین این پروژه‌ها هم مباحث بیشتری از جمله Flexbox ،Grid ،MySQL و… را آموزش می‌دهیم که در بازار کار بسیار کارآمد خواهند بود. همانطور که می دانید تا زمانی که یک سایت به صورت خوبی بهینه نشده باشد، توسط موتورهای جستجو مورد پیمایش قرار نمی گیرد. از این رو بهینه سازی سایت (یا همان سئو ) و مباحث امنیتی، دیگر ویژگی‌ ها و تخصص هایی هستند که از یک برنامه نویس فول استک انتظار می‌رود. دوره های آموزشی و پروژه محور برنامه نویسی Back-End و Front-End براساس جدیدترین متدهای روز دنیا، شما رو به فردی متخصص و حرفه ای در حوزه وب تبدیل می کنه. اینجا بستری مناسب برای تحقق رویاهای شماست و هر آنچه که برای طراحی و توسعه وب نیاز دارید رو دریافت می کنید.

اما در دنیای طراحی و برنامه نویسی وب اشخاصی هستند که به دلیل تجربه بالا در هرکدام از قسمت‌های Front End و Back End، میتوانند هر دو بخش ظاهر و سرور یک وبسایت را طراحی و برنامه نویسی کنند. برنامه نویسان Full Stack کسانی هستند که به تنهایی برای ساخت یک سرویس آنلاین خوب، کافی هستند و میتوانند یک نفره یک پروژه‌ی تقریبا بزرگ را مدیریت کنند. با استناد به داده های آماری استک فلو، حقوق دریافتی سالانه برنامه نویس فول استک در سال ۲۰۲۳، حدود ۷۱,۱۴۰$ است. وب سایت Salary بازه حقوق سالانه فول استک دولوپر را بین ۸۸,۰۷۸$ تا ۱۱۶,۶۳۴$ اعلام کرده است. البته باید توجه کرد که درآمد برنامه نویس فول استک به فاکتورهای گوناگونی ازجمله تحصیلات، مهارت‌ها و میزان تجربه حرفه‌ای آن شخص بستگی دارد. در مسیر شغلی Full Stack Developer ، با یک سیستم‌های کنترل نسخه (Version Control) مانند گیت (Git) کار خواهید کرد.

Api به مجموعه‌ای از قوانین و پروتکل‌های ارتباط بین سرور و کلاینت گفته می‌شود. برای این کار، مواردی مانند انتخاب نوع Api (مانند Restful یا Graphql)، تعریف مسیرها، پارامترها و پاسخ‌ها، نوشتن کد منطقی و دسترسی به پایگاه داده نیاز است. همچنین دولوپر باید با مفاهیم مانند Authentication، Authorization و Rate Limiting آشنا باشد. همچنین، فول استک دولوپر باید توانایی ارتباط مؤثر با کاربران را داشته باشد و بتواند به بازخورد‌ها و نیازهای آن‌ها واکنش نشان دهد. این کار شامل استفاده از تکنولوژی‌های مدرن مانند رابط کاربری رسپانسیو و بهینه‌سازی تجربه کاربری می‌شود.

مثلاً توسعه دهندگانی که با فرانت‌اند آشنایی دارند، می‌توانند انیمیشن‌ها و گرافیک‌های ارائه شده توسط نرم‌افزارهایی مثل Adobe Photoshop را مستقیماً به کد فرانت‌اند تبدیل کنند. داشتن دانش اندک در زمینه ابزارهای استایل‌دهی، توسعه دهنده را ملزم به استفاده از نرم‌افزارهای شخص ثالث کرده و بودجه شرکت را بیهوده هدر می‌دهد. تسلط داشتن روی چندین ابزار ضروری، رویکردهای نوآورانه‌ای را در اختیار پروژه قرار می‌دهد. توسعه دهندگان فول استک تجربه‌ی کار کردن با چندین زبان و فریمورک را دارند. این دانش کاری متنوع به آن‌ها قابلیت انعطاف‌پذیری می‌دهد تا بتوانند ابزارهای لازم را مطابق با نیازهای پروژه مشخص کنند.

پیاده‌سازی سیستم کش (Cache)، فشرده سازی کدها، پیاده‌سازی بارگزاری تنبل (Lazy Load) و ده‌ها مورد دیگر در این زمینه وجود دارد که ممکن است توسعه آنها به عهده فول استک دولوپر باشد. علت اینکه از واژه مدیریت پروژه برای برنامه نویسی فول استک استفاده می‌کنیم، این است که تقریباً برنامه نویس Full Stack، دارای اختیارات کامل برای طراحی پروژه از صفر تا صد است. از این ‌رو او باید بتواند پروژه را به خوبی مدیریت کند و در حوزه‌های مختلف فرانت اند و بک اند، مهارت های خود را به کار بگیرد. به برنامه نویسانی که در آموزش Front end (سمت کاربر) و Back end (سمت سرور) به صورت تخصصی آموزش دیده اند، برنامه نویسان فول استک می گویند. برنامه نویسانی که در زمینه وب فعالیت می کنند با توجه به مسئولیتی که بر عهده دارند، می توانند در بخش فرانت (سمت کاربر) یا بک اند (سمت سرور)  و حتی هر دو به صورت همزمان فعالیت کنند.

به عبارت دیگر برنامه نویس Full Stack می ‌تواند یک پروژه بزرگ طراحی سایت را از صفر تا صد پیاده سازی کند. برای شناخت بهتر برنامه نویسی فول استک بیایید ابتدا ببینیم برنامه نویسی بک اند و برنامه نویسی فرانت اند چیست. به صورت کلی می ‌توان دنیای برنامه نویسی سایت را به دو قسمت فرانت اند (front-end) و بک اند (back-end) تقسیم بندی کرد. فرانت اند به تمام نرم افزارها و بخش‌هایی مرتبط می ‌شود که کاربر می بیند و کسی که متخصص فرانت اند است بر طراحی و برنامه نویسی آنها تسلط دارد. گروهی دیگر از برنامه نویسان هم هستند که عمدتاً کدهای سمت سرور را می نویسند.

ریداکس یک تابخانه جاوا اسکریپتی برای مدیریت وضعیت (State) برنامه در یک شیوه پیش‌بینی‌پذیر و قابل تست است. Redux به عنوان یک container مرکزی برای وضعیت برنامه عمل می‌کند و اجازه می‌دهد که تغییراتی که در برنامه رخ می‌دهند را در یک جا و به شکل قابل پیش‌بینی به‌روزرسانی کنید. ما آموزشی با نام فول استک نداریم، اما همونطور که در مقاله توضیح داده شد فول استک میشه مجموع فرانت اند و بک اند. در بخش دوره‌های برنامه نویسی هرکدوم از این دو حوزه دارای آموزش هستند و بعد از گذراندن این دوره‌ها و تمرین زیاد میتونید به عنوان فول استک دولوپر مشغول به کار شوید. علاوه بر این، تغییرات سریع در فناوری‌ها و ابزارهای توسعه نیز به چالش دیگری تبدیل شده است.